Terugblik netwerkbijeenkomst Het Groene Brein

Op 10 november 2023 vierde Het Groene Brein haar elfde verjaardag: een mooie reden voor de jaarlijkse netwerkbijeenkomst, in het Provinciehuis Zuid-Holland te Den Haag. Op de bijeenkomst waren mooie ontmoetingen tussen leden en betrokkenen. Ook presenteerden een aantal jonge wetenschappers hun onderzoeken. Centraal hierbij stond de vraag: Hoe kunnen jonge wetenschappers Het Groene Brein helpen bij haar missie?

De netwerkbijeenkomst begon met een goedverzorgde lunch, gevolgd door een kennismaking. Leden die elkaar (nog) niet kenden spraken elkaar en wisselden uit waar zij aan werken, wat ze bij Het Groene Brein doen of hebben gedaan en welke kansen zij zien voor de toekomst. Zo kwam bijvoorbeeld de behoefte aan een connectie tussen bedrijfseconomie en macro-economie aan bod, iets dat momenteel tekortschiet.

Na deze kennismaking presenteerden een aantal jonge wetenschappers hun onderzoeken, namelijk:

• Barbara Koole, onderzoeker aan de Universiteit Tilburg, nam ons mee in het project CONTRA, waar in diverse Europese steden wordt onderzocht hoe je met een diverse groep mensen samenwerkt aan noodzakelijke, grootschalige en radicale verandering. Lees meer →
• Jan Brusselaers, universitair docent aan het Instituut voor Milieuvraagstukken van de Vrije Universiteit, presenteerde zijn onderzoek naar een macro-economisch model, dat aan de hand van economische theorie en empirische data de toekomst met transities kan verkennen. Lees meer →
• Jilian Student, postdoctoraal onderzoeker aan Wageningen Univerity & Research, deed transdisciplinair onderzoek naar hoe we verhalen kunnen terugbrengen naar beleidsmakers, zodat we de transitie naar een circulaire economie kunnen versnellen. Lees meer →
• Egbert Willekes, onderzoeker aan de HAN University of Applied Sciences, nam ons mee in hoe bedrijven sturen op meervoudige waardecreatie en de rol van boekhoudsystemen, management controlesystemen en de professional in die sturing. Lees meer →

Verdere toelichting op de presentaties vind je onderaan dit nieuwsbericht, of via de ‘lees meer’-links.

Het laatste onderdeel van de bijeenkomst was een discussie over of en hoe Het Groene Brein jongere wetenschappers meer kan betrekken. Op de vraag ‘of’ was het antwoord vrij duidelijk: ja, dit past bij Het Groene Brein. Op de vervolgvraag, hoe, kwam een duidelijke suggestie: oudere (meer ervaren) wetenschappers trekken jongere (of minder ervaren) mee op hun podium en ondersteunen waar nodig.

Als afsluiter vatte Het Groene Brein-directeur Antoine Heideveld de dag samen twee punten:

• Als je echt aan verandering en diversiteit wil werken, heb je andere vormen en methodieken nodig. Nieuwe settings creëren, zoals werken in cocreatie met verhalenvertellers of theatermakers, voorkomt dat je de zoveelste consultant wordt die na de analyse weer vertrekt.
• Wil je echt duurzaam werken aan verandering, zorg dan ook dat de inzichten die je in een traject opdoet geborgd worden bij de mensen waar het om gaat. Als je nieuwe ideeën wilt vormgeven past dat vaak niet in bestaande modellen en kom je in een lock-in. Bestaande modellen zijn niet gericht op meervoudige waarde en meervoudige waarde wordt dus ook niet herkend in huidige systemen en modellen.

De bijeenkomst was onderdeel van de Nationale Milieudag van de VVM, waar leden ’s ochtends konden aansluiten. Het Groene Brein-lid en Spinozaprijs-winnaar Joyeeta Gupta sprak tijdens deze Milieudag over Safe boundaries for life on earth.

Al met al was het een mooie netwerkbijeenkomst waarin leden en medewerkers elkaar leerden kennen, we nieuwe mogelijkheden verkenden en we samen keken naar de rol van jonge wetenschappers bij Het Groene Brein. Wij willen alle aanwezigen bedanken voor hun bijdrage en kijken uit naar de volgende bijeenkomst!

De presentaties

Barbara Koole (Universiteit Tilburg)

Barbara nam ons mee in het (Europese) project CONTRA, waar onderzoek wordt gedaan naar conflicten rondom beleidsmaatregelen in Europese steden, gerelateerd zijn aan klimaatverandering. Het onderzoek van Barbara richt zich op de stadsrand Tilburg, een braakliggend terrein waar op dit moment ongeveer 25(!) verschillende plannen voor zijn.   

De onderliggende vragen van het onderzoek van Barbara zijn: hoe werk je met een diverse groep mensen samen aan noodzakelijke, grootschalige en radicale verandering? En hoe neem je hier alle belanghebbenden mee, ook degenen die normaliter minder aan het woord komen? Barbara werkt in haar onderzoek met andere methodes, waarbij bijvoorbeeld samenwerking wordt gezocht met theatermakers. 

Theater helpt om de grote problemen op te lossen; het biedt ruimte voor verrassing, uitdaging en verbeelding. Op basis van de samenwerking met theatermakers bestond bijvoorbeeld het idee een ‘kind van de toekomst’ te laten deelnemen aan gesprekken en oefenvormen: dit kind levert geen inhoudelijke bijdrage, maar aan het eind wordt de deelnemers gevraag wat zij denken dat het kind van hun uiteindelijke beslissing vindt.  

Jan Brusselaers (Vrije Universiteit)

Jan is universitair docent aan het departement Environmental Economics aan het Instituut voor Milieuvraagstukken van de Vrije Universiteit en presenteerde tijdens de bijeenkomst zijn onderzoek naar een macro-economisch model. In de transitie naar circulair gaan steeds meer sectoren samenwerken, waardoor de behoefte naar een macro-economisch model groeit. Jan ontwikkelde een model waarin economische theorie en empirische data gecombineerd wordt, met als doel de structuur van een volledige economie te beschrijven.  

Het model biedt de mogelijkheid om wijzigingen door te voeren en zo de toekomst met een transitie te verkennen. Zo kun je in bijvoorbeeld belastingverschuivingen of de invoering van subsidies doorvoeren en brengt het model de effecten op de transitie hiervan in kaart. Het model biedt voor beleidsmakers goede handvatten: het geeft inzicht in bijvoorbeeld het aantal banen dat erbij komt in een sector na een transitie.  

Voor een goede toepassing van het model is het belang dat er gekeken wordt naar nieuwe manieren van dataverzameling. Bijvoorbeeld over levensduurverlenging, één van de pilaren van een circulaire economie, is tot op heden weinig data. Dit is nodig om het belang van een circulaire economie in kaart te brengen.  

Jilian Student (Wageningen University & Research)

Jilian is Postdoctoral Researcher on Transdisciplinary Research and Education aan Wageningen Universiteit en presenteerde op de bijeenkomst haar transdisciplinaire onderzoek over het transformeren van de ideeën over circulariteit voor inclusieve voedselsystemen door experimenteel leren. En experimenteel leren deden we, met brood als uitgangspunt. Aan de hand van de vraag ‘Wat is jouw broodverhaal?’ werd iedereen verzocht een eigen broodverhaal uit te beelden en vervolgens met elkaar te delen. Een scala aan verhalen kwam los: verhalen gebaseerd op afval of juist productie, buitenland of juist het ‘thuis’-gevoel, rituelen of juist het gebrek hieraan.  

De broodverhalen tonen aan dat als we willen verduurzamen, we beter moeten begrijpen waar we in vastzitten. Voedsel is persoonlijk, iedereen heeft er een eigen verhaal bij en hecht daardoor waarde aan voedsel. Door inzicht te krijgen in de verschillende waarden die mensen hebben bij bijvoorbeeld brood, krijg je een inzicht in waar kansen liggen voor verandering. Zo is dat met alle grondstoffen: we moeten beseffen welke afstanden we hiervoor moeten afleggen, welke moeite ervoor gedaan wordt en de waarde die het daardoor heeft. Maar hoe brengen we de verhalen terug naar de beleidsmakers, zodat we de transitie naar circulair kunnen versnellen? 

Egbert Willekes (HAN University of Applied Sciences)

De laatste presentatie was van één van onze eigen leden: Egbert Willekes! Egbert is onderzoeker binnen het lectoraat Future Proof Control aan de HAN University of Applied Sciences. Hij presenteerde zijn onderzoek naar hoe bedrijven sturen op meervoudige waardecreatie. Hierbij lag de focus op drie punten: 1. Zijn de bestaande boekhoudconcepten toereikend voor meervoudige waardecreatie? 2. Hoe management controlesystemen (gericht op meervoudige waardecreatie) zijn vormgegeven in de praktijk en 3. Welke rol de finance professional speelt bij het sturen op meervoudige waardecreatie.  

Op de vraag of de huidige boekhoudconcepten toereikend zijn voor meervoudige creatie is het antwoord simpel: dit is niet het geval. De bestaande boekhoudconcepten zijn slechts beperkt toepasbaar om meervoudige waardecreatie effectief en efficiënt meetbaar te maken.  

Als tweede de vraag hoe management controlesystemen, gericht op meervoudige waardecreatie, zijn vormgegeven in de praktijk. De bevinding is dat het hierbij vooral gaat om een andere manier van denken, en niet zozeer om de instrumenten. Bij organisaties die meervoudige waardecreatie succesvol toepassen, is sturing erop gericht duurzaamheid onderdeel te maken van het DNA van de organisatie. Dit vloeit door in alles waar de organisatie voor staat en wat de organisatie doet: visie, missie, sprekers tijdens bijeenkomsten en practice what you preach. Social en technical controls moeten consistent zijn en elkaar versterken.  

De laatste vraag is uit het onderzoek is welke rol de finance professional kan of moet spelen bij het sturen op meervoudige waardecreatie. De bevinding: een veranderende mindset van de finance professional noodzakelijk is, wil deze een belangrijke rol spelen.