Blog: De Duurzame Doorbraak #1 – De bloemrijke toekomst

Wat zijn de belangrijkste conclusies van de allereerste De Duurzame Doorbraak in Pakhuis de Zwijger? Lees hier de blog.

Ook kan je de volledige avond terugkijken via youtube.

——————–

Blog De Duurzame Doorbraak #1

De bloemrijke toekomst

Wanneer: woensdag 12 juni 2019

Waar: Studio in Pakhuis de Zwijger (te Amsterdam)

In deze allereerste aflevering van De Duurzame Doorbraak, een programmareeks van Het Groene Brein en Pakhuis de Zwijger, stond de sierteeltsector centraal. Oftewel de wereld van bloemen en planten. Het is een miljarden-business die veelal met industriële precisie wordt gerund in grootschalige kassen. Op het gebied van duurzaamheid zijn er nog flinke stappen te maken. Bloemen worden van hot naar her over de hele wereld gevlogen en er worden veel chemicaliën gebruikt. In een tijd dat we hard moeten werken om broeikasgassen te verminderen, het niet best is gesteld is met de biodiversiteit en we willen toewerken naar een circulaire economie, kan de conclusie niet anders zijn dan: dingen moeten anders.

Dat wordt door ondernemers in de sector ook zeker onderkend. Er staan genoeg kwekers, handelaren en retailers te popelen om werk te maken van duurzaamheid. Enkelen daarvan stonden vanavond op het podium van Pakhuis de Zwijger. Om nieuwe trajecten tot een succes te maken, kunnen ze wel wat hulp gebruiken, bijvoorbeeld rond technologie, andere verdienmodellen of de circulaire economie. Wetenschappers kunnen helpen met deze vragen om zo te komen tot duurzame en radicale doorbraken. Vanavond brachten we deze matchmaking naar het podium van Pakhuis de Zwijger in Amsterdam.

Deze blog geeft een indruk van de avond met enkele opvallende citaten van sprekers en enkele conclusies. Geen volledig verslag van de bijeenkomst dus.

Introductie

Liedewij Loorbach, werkzaam bij Sprinklr (een webshop voor biologische planten), opent de avond met een kritische beschouwing. Met haar collega’s heeft zij de ambitie om de natuur in tuinen en op balkons te stimuleren door buitenplanten aan te bieden zonder pesticiden. Volgens Liedewij ligt een belangrijk deel van de duurzaamheidsopgave in consuminderen. Nodig is een mindshift bij zowel consumenten als de industrie die het aanbiedt.

Liedewij: ‘Eén ding die me is opgevallen is hoe veel wegwerpproducten er in de sector zitten. De snijbloem is, als je er over nadenkt, eigenlijk bizar. Je koopt iets dat misschien in Afrika is gekweekt en hier naar toe is gevlogen. Dan staat het een week in je huis en gooi je het weer weg. Daarnaast wordt er steeds meer prullaria verkocht. Laatst las ik over een product met een slakkenhuis dat uit Thailand kwam, met daarin een vetplantje en dat dan weer in een glazen stolp. Zoiets staat toch niet langer dan een jaar in iemands huis?!’.

De circulaire orchidee

Vervolgens betreden Diana den Held (docent en onderzoeker bij de Erasmus Universiteit) en Ronald Koeleman (kweker van orchideeën) het podium. Hun project: de circulaire orchidee. Dit idee is gebaseerd op het gegeven dat je een uitgebloeide orchidee weer kan opkweken. Weggooien is zonde, zeker als je bedenkt dat het kweken van een orchidee heel veel energie kost.

Ronald: ‘Het moet bij ons altijd 28 graden in de kas zijn’.

Dus als de kweker de orchidee op de vensterbank weer terugkrijgt van de consument, kan hij deze binnen een halfjaar opnieuw in bloei brengen en weer verkopen. Dit scheelt energie, vliegbewegingen en creëert bovendien een alternatief verdienmodel voor de kweker. Maar als kweker ben je geen transportbedrijf. Daarom hielp wetenschapper Diana met de vraag: hoe organiseer je het logistieke systeem; het take-back-systeem?

Diana: ‘Studenten van vakken als supply chain management, innovatie management en global business & sustainability op onze Business School willen graag hun skills laten zien. Bij dit project dacht ik, laat ze het maar eens in de praktijk brengen.’

Diana den Held & Ronald Koeleman. Foto: door Aranka Dijkstra 

Hoewel het idee heel slim is, is het volgens Ronald uiteindelijk een moeizaam proces om de circulaire orchidee in de markt te krijgen. De orchidee is tot nu toe in Nederland niet op grote schaal verkrijgbaar. Ronald heeft ondertussen wel een deal kunnen maken met een Nederlandse handelaar die in Denemarken actief is en die de meeste schakels in de keten kon regelen. Een welwillende ketenpartner is dus essentieel.

Een andere hindernis is dat het product iets duurder is dan de andere orchideeën. Op dit moment levert Koeleman over het algemeen aan grootschalige retailers. Hogere prijzen worden niet geaccepteerd en de prijzenstrijd tussen ondernemers is leidend. Vanuit die optiek kan de circulaire orchidee misschien ook via bijvoorbeeld een kwaliteitsbloemist of via een duurzame hotelketen in de Nederlandse markt worden gezet. Mensen zijn best bereid om meer te betalen en meer te doen voor een high end product met een goed verhaal. Bovendien betekent het grotere marges voor de kweker (op kleinere hoeveelheden).

Sprinklr heeft deze strategie ook. Zij bieden hun (biologische) planten aan via Spaces, creatieve kantoorruimtes waar mensen werken met een goed inkomen en duurzaamheid hoog in het vaandel hebben.

Conclusie: om een circulair product in de markt te zetten is het soms nodig om als ondernemer een andere ketensamenwerking aan te gaan.

Organische reststromen

De sierteeltsector kent relatief veel organisch afval: bijvoorbeeld snij-afval, maar ook bloemen en planten die niet worden verkocht. Theo Akerboom (fresia-kweker uit Roelofarendsveen) heeft interesse om meer te doen met deze biomassa.

Theo: ‘Op dit moment wordt het gecomposteerd en uiteindelijk door een energieleverancier gebruikt om energie op te wekken. Het zou mooi zijn als een partij er bijvoorbeeld papier van zouden kunnen maken en dat wij dit weer kunnen gebruiken.’

Hoewel Theo de grootste fresia-kweker van Nederland is, gaat het toch om een relatief kleine hoeveelheid organisch afval. Daardoor is er geen partij te vinden die iets innovatiefs wil doen met deze afvalstromen.

Kasper Lange, Theo Akerboom & Peter Oei. Foto: door Aranka Dijkstra

Met onderzoeker Kasper Lange van de Hogeschool van Amsterdam en innovatie-expert Peter Oei  praten we vervolgens over oplossingen. Peter pleit ervoor om een hoogwaardige toepassing te kiezen. Hij doet een groot project rond het herwaarderen van biomassa uit de tomatenteelt.

Peter: ‘Over 10 jaar zien we een heel andere manier van omgaan met biomassa. We telen dan geen tomaten meer, maar tomatenplanten. Je plukt de tomaten en verkoopt ze als voedsel. Maar het groen van de planten is ook veel waard. Zo kan je brandvertragers maken uit de houtstof van de planten die je weer kan gebruiken als coating op bouwmaterialen; ook veel gezonder dan het chemische spul dat we nu gebruiken. Ook hebben we van reststomen van tomatenplanten een soort triplex gemaakt waar je weer hoogwaardige producten kan maken. Bij dit soort innovaties gaat het wel om: gewoon doen en niet teveel onderzoek doen.’

 Conclusie: Met een hoogwaardige toepassing van organisch afval, kan je met een kleine hoeveelheid groenafval toch een relatief grote marge op je reststoom krijgen. Juiste samenwerking blijft dan natuurlijk nog steeds van groot belang.

Systeeminnovatie en minder gif

Met handelaar John Celie, inkoper Bob Leenders en hoogleraar John Grin sluiten we de avond af met de vraag: wat moet er gebeuren om de sierteelt echt te verduurzamen?

De antwoorden zijn divers:

John Grin: ‘Er kan nog veel gedaan worden met de bodemkwaliteit. De principes van de kringlooplandbouw kunnen ook toegepast worden in de sierteelt en we kunnen toe naar het gebruik van veel minder chemicaliën.’

John Celie: ‘Ik wil de eerste bos bloemen verkopen die een positief effect heeft op onze carbon footprint.’

Bob: ‘De wens van de consument verandert en de business moet hierop inspelen. Minder verpakkingen, minder prullaria en een plant waar je meer aan hebt. Zo kunnen planten de lucht zuiveren en kunnen ze een bijdrage hebben voor de biodiversiteit. Snijbloemen hebben vanuit die insteek niet de toekomst. Daarnaast hoeft de jonge consument niet per se een perfecte bloem of plant. Ze mogen best krom zijn.’

John Grin pleit voor directere communicatie tussen de consument en de kweker. Consumenten willen graag duurzaam, minder gif en hoeven geen perfecte plant of bloem. De producent wil graag innoveren. Met betere informatiestromen, kunnen kwekers beter inspelen op de trends in de samenleving. Dit heeft ook effect op het verdienmodel voor de kweker.

Mark Beumer, de moderator van de avond. Foto: door Aranka Dijkstra

Vervolgens gaat de discussie vooral over biologisch kweken van planten en bloemen. Een heet hangijzer, ook omdat de wetgeving hierop steeds strenger wordt.

Om minder gewasbeschermingsmiddelen (gif) te gebruiken in de bloemen- en plantensector, gaan we steeds meer op zoek naar natuurlijke beschermingsmiddelen. Zo groeit het Nederlandse bedrijf Koppert als kool.

John Grin: ‘Op de korte termijn zijn natuurlijke beschermingsmiddelen een goede oplossing, maar op de lange termijn niet. De natuur en de insecten die het probleem vormen passen zich uiteindelijk aan.’

Aan de sector is daarom de opdracht om andere typen zaden te ontwikkelen. Om dit te bereiken moeten ook veredelaars en teeltsysteemdeskundigen mee doen. Een vervolg kan zijn om met hen een expert-sessie te organiseren. Ontwerp-opdracht: ander type zaden ontwikkelen om sierteelt te bereiken waar gif uiteindelijk niet nodig is.

Conclusie: om ook op de langere termijn minder gewasbeschermingsmiddelen te gebruiken moeten ook (Nederlandse) veredelaars betrokken worden.

De volgende Duurzame Doorbraak avond gaat over de textielsector en zal in oktober 2019 plaatsvinden, weer in Pakhuis de Zwijger.