Op weg naar circulaire doelstellingen voor preventie, hergebruik en recycling

Op weg naar circulaire doelstellingen voor preventie, hergebruik en recycling

De vraag

Het Nederlandse circulaire economiebeleid wil het gebruik van primaire abiotische grondstoffen halveren vóór 2030 ten opzichte van 2014, en minimaliseren vóór 2050. Op dit moment loopt bij het ministerie van IenW een traject, het zogenoemde doelentraject, over hoe circulaire doelen voor productgroepen kunnen worden vastgesteld door onder andere de beschikbaarheid en natuur- en milieudruk van grondstoffen mee te nemen. Dit rapport sluit hierop aan met een verkenning hoe afzonderlijke circulaire doelstellingen vast te stellen voor preventie, hergebruik en meer en betere recycling van productgroepen.

De aanpak

In dit rapport worden, op basis van diverse beleidsdocumenten, 12 criteria voorgesteld waaraan een systematiek en daarop te baseren circulaire doelstellingen moeten voldoen om effectief te sturen op minder productgebruik (preventie), meer hergebruik en meer en betere recycling om daarmee in combinatie de doelstellingen voor productgroepen te halen. Het gaat hierbij om kwantitatieve circulaire doelstellingen.

Het resultaat

Op basis van deze twaalf criteria is het huidige beleid geëvalueerd. Uit de evaluatie blijkt dat de onlangs ingevoerde gecombineerde doelstellingen voor hergebruik en recycling, en onderliggende systematiek voor verpakkingen op veel punten niet voldoen aan de twaalf criteria voor een systematiek voor circulaire doelstellingen.

Hiermee voldoen de gecombineerde doelstellingen niet aan 9 van de 12 criteria (dit zal voor gecombineerde doelstellingen voor andere productgroepen dan verpakkingen evenzeer gelden). Om toch aan de 12 criteria te kunnen voldoen, moet de systematiek voor de gecombineerde doelstellingen wezenlijk worden aangepast. Er is dan feitelijk sprake van een nieuwe systematiek. Dit rapport komt met een voorstel voor zo’n nieuwe systematiek die uitgaat van een reductiedoelstelling voor het primaire grondstoffengebruik in een gegeven jaar ten opzichte van een referentiejaar (2014 is het referentiejaar voor de halveringsdoelstelling in het circulaire economiebeleid), en een uitsplitsing hiervan naar afzonderlijke circulaire doelstellingen voor preventie (minder productgebruik), hergebruik en (meer en betere) recycling. Met deze systematiek kunnen circulaire doelstellingen worden vastgesteld: De maximaal op de markt te brengen nieuwe producten in kton in een doeljaar (preventiedoelstelling), en de minimum in een doeljaar te behalen aandeel in de hoeveelheid nieuw op de markt gebrachte producten dat herbruikbare moet zijn (hergebruiksdoelstelling), dat in de afvalfase wordt gerecycled (doelstelling voor meer recycling), en dat als recyclaat in soortgelijke nieuwe producten wordt verwerkt (doelstelling voor betere recycling).

Facts & Figures

Door het aantal omlopen van herbruikbare glasverpakkingen is het vervangen van eenmalige glasverpakkingen bijna even effectief als het überhaupt minder gebruiken van glasverpakkingen (preventie). Voor verpakkingen van andere materialen en voor andere producten, waarvoor het aantal omlopen doorgaans lager ligt, zal preventie echter duidelijk meer grondstoffen besparen dan hergebruik. Preventie als minder productgebruik kan door daadwerkelijk minder producten in aantal te gebruiken, maar ook door producten materiaalefficiënter te ontwerpen, of ze voor delen met andere gebruikers geschikt te maken waardoor minder producten in kton nodig zijn.

Met meer recycling (door betere inzameling, sortering en voorbewerking van verpakkingsafval) kan theoretisch maximaal zo’n 40% primaire grondstoffenreductie opleveren.

Met meer recycling in combinatie met betere recycling, waarbij hoogwaardige secundaire materialen uit recycling volledig primaire grondstoffen in nieuwe glasverpakkingen vervangen, kan theoretisch 100% primaire grondstoffenreductie worden bereikt. Op basis van literatuuronderzoek zal dit in de praktijk op termijn hooguit 60% uitkomen. Glasverpakkingen zijn daarbij relatief goed te recyclen vergeleken bij verpakkingen van andere materialen en andere producten. Preventie en hergebruik hebben dus voorkeur boven recycling. Precies zoals de hiërarchie in het Nederlandse beleid voorschrijft.

Dit project is ontstaan door een samenwerking van de betrokken wetenschappers en Recycling Netwerk.

Download hier de samenvatting van het rapport, en het volledige rapport hier!

There is also an English translation of the report available.

De hoofdauteur van dit rapport is José Potting, onderzoekswetenschapper van Recycling Netwerk. Benieuwd naar meer inzichten over dit rapport? Neem dan contact op met José via jose.potting@recyclingnetwerk.org

Over het projectWe hopen dat dit rapport voor iedereen die zich actief bezighouden met circulaire economie in de praktijk (zoals de circulaire transitieteams) of qua theorievorming (zoals in de wetenschap), een bron van inspiratie is en hun verder helpt in hun werk!Antoine Heideveld