Hoe definiëren we regeneratieve landbouw?
De huidige landbouw in Nederland is niet toekomstbestendig. De landbouwsector is nu gericht op maximale voedselproductie, maar zorgt helaas ook voor een hoge CO2 uitstoot, een afname in biodiversiteit en verlies van reststromen. Ook zijn problemen zoals extreme droogte de laatste jaren steeds zichtbaarder geworden, en deze zullen door de klimaatcrisis alleen maar toenemen.
Genoeg redenen dus om te kijken naar vormen van duurzamere landbouw. Landbouw die ons van voedsel op de korte én lange termijn kan voorzien, en goed is voor mens en natuur. Maar wat is nu precies duurzamere landbouw, hoe ziet zo’n duurzame transitie eruit? We zien termen als biologische landbouw, regeneratieve landbouw, kringlooplandbouw en circulaire landbouw langskomen. Regeneratieve landbouw is een vorm van landbouw die een positieve bijdrage levert aan natuur, milieu, klimaat, voedselzekerheid en sociale omstandigheden. Maar er gaan verschillende definities van regeneratieve landbouw rond, wat het lastig maakt om het te onderzoeken. Daarom is het van belang dat we de term regeneratieve landbouw goed definiëren. Door deze duurzame vorm van landbouw als stip op de horizon te zetten, weten we waar we naartoe willen en praten we niet langs elkaar heen.
Een werkbare definitie van regeneratieve landbouw
Dit is precies wat Loekie Schreefel, PhD aan de WUR, onderzocht heeft in de eerste gepubliceerde paper van het samenwerkingsprogramma Regeneratieve Landbouw. Hij heeft door middel van literatuuronderzoek onderzocht wat een werkbare wetenschappelijke definitie van regeneratieve landbouw is. Hier is uitgekomen dat regeneratieve landbouw ‘een vorm van landbouw is waarin bodembescherming centraal staat om zo bij te dragen aan verschillende ecosysteemdiensten’.
Ecosysteemdiensten zijn diensten die de natuur ons levert, zoals de productie van voedsel of de levering van schoon water. Maar ook een hoge biodiversiteit en een groene omgeving vallen hieronder. Veel van deze diensten zijn voor ons van groot belang in het licht van de klimaatcrisis. Denk aan het opslaan van koolstof in de bodem of het reguleren van water: diensten die we de komende jaren steeds harder nodig gaan hebben. In hoeverre de natuur deze diensten kan bieden is afhankelijk van bodemkwaliteit. Als die verbetert, kan het land op lange termijn blijven produceren, terwijl het ook bijdraagt aan regulering van het klimaat en ondersteuning van natuurlijke kringlopen.
Regeneratieve landbouw doet dus meer dan alleen restromen benutten of schade aan ecosystemen of biodiversiteit voorkomen, maar erkent dat een gezonde bodem het uitgangspunt is van een duurzame van landbouw en werkt actief om deze te verbeteren. Het duurzaam leveren van ecosysteemdiensten en het actief verbeteren van de bodem staan centraal in deze definitie, zodat regeneratieve landbouw bijdraagt aan zowel het milieu als aan sociale en economische doelen van landbouw.
Trans- en interdisciplinaire samenwerking
Het Groene Brein onderzoekt samen met partners in dit samenwerkingsproject hoe we boeren kunnen helpen om daadwerkelijk de transitie te maken naar regeneratieve landbouw. Wat hebben zij nodig om die stappen te zetten? Wat voor vragen liggen er bij boeren in de praktijk? Eén van die vragen gaat over verdienmodellen voor de vastlegging van koolstof in de bodem. Deze boeren dragen bij aan de vermindering van CO2 in de atmosfeer, en een financiële prikkel zou nog veel meer boeren kunnen motiveren om deze ecosysteemdienst te verlenen.
Ook werken we binnen het programma met TiFN, de WUR en UU aan het vormen van een Community of Practice: een lerend netwerk van boeren die (nog meer) stappen willen zetten op het gebied van regeneratieve landbouw. Boeren kunnen elkaar inspireren met hun best practices en samen kunnen we de effecten van hun Regeneratieve Landbouwpraktijken meetbaar en zichtbaar maken.
Zoals in veel van onze andere projecten werkt Het Groene Brein ook hier zowel trans- als interdisciplinair: we werken vanuit verschillende wetenschappelijke disciplines met de praktijk samen om echte verandering te realiseren. Een werkbare definitie van regeneratieve landbouw zorgt ervoor dat het voor alle betrokken partijen duidelijker is waar we het over hebben, en waar we in de toekomst naartoe willen.
Meer informatie over het programma
Het programma wordt uitgevoerd door een breed samenwerkingsverband van TiFN, Universiteit Utrecht, Wageningen University & Research, Universiteit van Amsterdam, het Groene Brein, WIJ.land, BO Akkerbouw, Cosun, FrieslandCampina en Rabobank. De projectleiders zijn Peter Groot Koerkamp en Wouter-Jan Schouten. De betrokken Het Groene Brein wetenschappers in dit project zijn Marko Hekkert en John Grin. Lees de hele paper hier en houd Het Groene Brein in de gaten voor meer updates over het programma Regeneratieve Landbouw!
